Nazwa jednostki: Gmina Wiejska Huszlew

Dane teleadresowe:

Urząd Gminy Huszlew, Huszlew 77, 08-206 Huszlew

tel. (83) 358 78 22, fax (83) 358 78 93

e-mail: wojt@huszlew.pl

Strona www: www.huszlew.pl

Powierzchnia: 117,71 km²

Liczba mieszkańców: 2 989

Położenie geograficzno-przyrodnicze: Gmina Huszlew położona jest na wschodnim skraju województwa mazowieckiego w powiecie łosickim, leży 14 km od Łosic - siedziby powiatu – oraz w odległości 150 km od Warszawy – stolicy kraju i województwa a także 84 km od przejścia granicznego z Białorusią w Terespolu. Gmina Huszlew od północy graniczy z gminami: Łosice oraz Stara Kornica, od zachodu z gminą Olszanka, od wschodu z gminami województwa lubelskiego: Leśna Podlaska oraz Biała Podlaska, od południa z gminą Międzyrzec Podlaski. Gmina Huszlew położona jest na wysoczyźnie morenowej o słabo urozmaiconej rzeźbie terenu. Wysokości bezwzględne wahają się w granicach 150-170 m n.p.m. Krajobraz gminny urozmaicają wzgórza morenowe oraz dolinki małych rzek dopływających do Krzny. Poprzez teren gminy przepływają rzeki Złota Krzywula i Piszczanka oraz Kałuża, Klukówka, Patereba i Leniwka.

Pod względem krajobrazowym teren jest mało urozmaicony. Występują krajobrazy nizinne z przewagą równin peryglacjalnych. Dominującym typem krajobrazu w Gminie Huszlew jest krajobraz rolniczy, w którym podstawowym środowiskiem są pola uprawne. Cechą charakterystyczną krajobrazu rolniczego jest silne rozdrobnienie pól oraz duża liczba zadrzewień, pojedynczych drzew, a także rozproszona zabudowa wiejska.

Obszar gminy znajduje się w północnej części mezoregionu Równiny Łukowskiej, w bezpośrednim sąsiedztwie mezoregionu Wysoczyzny Siedleckiej. Gmina Huszlew znajduję się w południowej części Obniżenia Podlaskiego położonego na skłonie wschodnioeuropejskiej platformy prewendyjskiej. Dzisiejsza rzeźba terenu została ukształtowana w czasie czwartorzędu. Nagromadzone przez zlodowacenia środkowo - polskie osady czwartorzędowe pokrywają niemal cały charakteryzowany obszar. Trzeciorzęd tworzą występujące w postaci płatów o grubości kilkudziesięciu metrów węglanowe osady paleocenu. Górna kreda reprezentowana jest przez margle, opoki i kredę piszącą. Osady czwartorzędowe składają się z facji lodowcowej i wodnolodowcowej.

Powierzchnia terenu gminy pokryta jest osadami plejstoceńskimi, budującymi obszary wysoczyznowe oraz osady holoceńskie związane z dolinami rzecznymi.

Plejstocen reprezentowany przez osady zlodowacenia środkowopolskiego stadiału mazowiecko - podlaskiego, w postaci gliny zwałowej i piasków z głazami, utworów piaszczystych i piaszczysto - żwirowych kremów, zastoiskowych ił, mułów i piasków. Utwory plejstoceńskie są na ogół korzystne dla usytuowania budynków, jedynie iły i mułki tworzą gorsze warunki dla budownictwa ze względu na skłonności do pęcznienia i uplastyczniania się przy udziale wody.

Na terenie gminy Huszlew występują złoża kruszywa naturalnego i kredy piszącej. Jeszcze w 2002 roku zbilansowano jej duże złoża (wydobyto 567 MG kredy). Na chwile obecną wydobycie znacznie zmalało. Kruszywo naturalne wykorzystywane jest na potrzeby budownictwa ogólnego i drogownictwa, a jego liczne małe wyrobiska nie posiadają udokumentowanych zasobów. Obszar gminy Huszlew jest pod wpływem ostrego klimatu kontynentalnego, co wyraża się dużymi wahaniami temperatur rocznych (od -30 ^oC do 30 ^oC), oraz niezbyt wysoką sumą opadów atmosferycznych. Gminę Huszlew na tle pozostałych gmin wyróżnia krótszy czas trwania okresu bez przymrozkowego i wegetacyjnego, gdzie różnica wynosi 9-15 dni.

Gospodarka, przemysł, rolnictwo, inwestycje: System drogowy stanowi szczególne istotny element infrastruktury technicznej. Położenie geograficzne w obszarze strefy przygranicznej i nadbużańskiej wywarło korzystny wpływ na układ komunikacyjny gminy Huszlew. Sieć dróg na obszarze gminy jest dobrze rozwinięta i zapewnia dobre połączenia zarówno z ośrodkami zewnętrznymi jak i ze wszystkimi miejscowościami gminy. Najistotniejszym połączeniem komunikacyjnym dla gminy Huszlew jest droga krajowa nr. 19 Kuźnica Białostocka – Białystok- Siemiatycze- Łosice- Lublin- Rzeszów oraz drogi powiatowe. Przez teren gminy przebiega obecnie: 60,3 km dróg powiatowych , w tym 50,1 km o nawierzchni twardej, 55,0 km dróg gminnych, w tym 10 km o nawierzchni twardej i 3,5 km o nawierzchni twardej ulepszonej.

Usługi transportowe ludności realizowane są przez kilka oddziałów komunikacji autobusowej, która ma bezpośrednie połączenie z miastami : Łosice, Międzyrzec Podlaski, Biała Podlaska. Przez teren gminy nie przebiega żadna trasa komunikacji kolejowej.

Obszar gminy charakteryzuje się relatywnie wysokim udziałem rowerów w ruchu kołowym. Rower jest znaczącym środkiem lokomocji, zwłaszcza w okresie wiosna – lato – jesień. Rower sporadycznie służy jako urządzenie rekreacujne. Brak  jest ścieżek i oznaczonych szlaków rowerowych na terenie gminy.

Zaopatrzenie w paliwo na terenie gminy Huszlew realizuje stacja zlokalizowana w Huszlewie, która dostarcza rolnikom paliwo do maszyn rolniczych bez konieczności wyjazdu do odległych aglomeracji miejskich. Naprawy i obsługę pojazdów mechanicznych oraz sprzętu rolniczego realizują prywatne warsztaty.

Pod względem struktury własności gruntów, sytuacja w gminie Huszlew jest podobna jak w innych gminach województwa mazowieckiego o typowo rolniczym charakterze.

Rejon Gminy Huszlew ze względu na ukształtowanie terenu, tradycje społeczne oraz głównie brak lokalizacji przemysłu ciężkiego to obszary o charakterze rolniczym. Użytki rolne stanowią łącznie 89,5%. Pomimo tak wysokiego procentu gruntów użytkowanych rolniczo na ternie gminy brak jest dużych zakładów odpowiadających za przetwarzanie produktów rolnych. Produkcja rolnicza nie należy do bardzo opłacalnych gałęzi gospodarki i nie przynosi gminie wielkich korzyści. Z tego względu gmina powinna dążyć do wprowadzenia zmian w strukturze firm prowadzonych przez osoby zamieszkujące na terenie gminy.

Duża ilość podmiotów gospodarczych na terenie gminy daje podstawy do rozwoju przedsiębiorczości prywatnej. Gmina powinna wspierać te działania poprzez stworzenie odpowiednich warunków inwestycyjnych (tereny inwestycyjne, pomoc merytoryczna dla młodych przedsiębiorców, promocja przedsiębiorczości wśród bezrobotnych) oraz poprzez pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych. Dynamiczny rozwój gospodarczy okaże się jednak utrudniony, gdy gmina nie stworzy odpowiednich warunków (ustali niskie podatki, przeznaczy w planach zagospodarowania przestrzennego tereny pod produkcje i usługi).

Skuteczna budowa gospodarki rynkowej wymaga tworzenia i rozwijania szeregu instytucji systemu rynkowego, wspierających procesy restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstw oraz pobudzania przedsiębiorczości lokalnej. Instytucje te, stanowiące infrastrukturę gospodarki rynkowej, tworzą środowisko dla działalności gospodarczej, określane także jako otoczenie biznesu. Stymulują one wyraźnie procesy rozwoju gospodarczego i przedsiębiorczości, mają istotny wpływ na przekształcenia strukturalne gospodarki oraz zachowania podmiotów gospodarczych i przyciąganie inwestorów z zewnątrz.

Zauważalny w ostatnich latach proces marginalizacji rolnictwa jako źródła dochodów rodzin wiejskich w tym przede wszystkim rodzin rolniczych, wymusił poszukiwanie alternatywnych źródeł dochodu jak również zatrudnienia. Liczba osób prowadzących działalność gospodarczą z roku na rok wzrasta. Najwięcej zakładów powstało w 2004 roku, są to z reguły branże zajmujące się handlem i usługami naprawczymi.

Rolnictwo zajmuje ważną rolę w gospodarce gminy Huszlew, jest jej wiodącą gałęzią. Stanowi ono źródło utrzymania dla około 88% ogółu zatrudnionych. Profil produkcji roślinnej i zwierzęcej ukształtowany został na tym terenie poprzez naturalne warunki glebowe i klimatyczne. Uprawa aronii na ternie gminy Huszlew stanowi 20% produkcji krajowej. Ważną rolę zajmuje produkcja zwierzęca, w szczególności chów trzody chlewnej (specjalizuje się w tym 40% gospodarstw). Odpowiednia ilość łąk i pastwisk (21,9%) stwarza warunki do produkcji mleka i żywca wołowego.

Na terenie gminy Huszlew występują głównie gleby piaskowe różnych typów genetycznych oraz bielicowe i pseudobielicowe. Pod względem przydatności rolniczej, na gruntach ornych przeważają gleby średnie o przewadze klasy bonitacyjnej IV, a wśród użytków zielonych – gleby słabe V i VI klasy. Powierzchniowo dominują gleby średnie klasy IV – 56,8% gruntów ornych. Grunty o glebach najsłabszych klasy V i VI oraz zakrzaczone (Rz) zajmują 31,31% ogółu gruntów ornych, w tym: klasa V stanowią 28,71%, a klasy VI i RZ – 2,6%.

Pogorszenie jakości wód pierwszego poziomu wodonośnego oraz obserwowane ciągle obniżanie się tego poziomu spowodowało konieczność budowy systemu wodociągowego. Jego funkcjonowanie ma bardzo duże znaczenie dla zapewnienia szerokiego dostępu do dobrej jakościowo wody. Infrastrukturę gminy Huszlew stanowi głównie sieć wodociągowa. W miejscowości gminnej Huszlew znajduje się ujęcie wody, które stanowią dwie studnie głębinowe o głębokościach odwiertu 65 m i 57 m. Z tego ujęcia zasilane są w wodę wsie gminy Huszlew. W latach  2010–2011  powstała Oczyszczalnia Ścieków w miejscowości Huszlew, która odbiera ścieki z 3 miejscowości Gminy, (Huszlew, Makarówka, Władysławów).

Historia, dziedzictwo i kultura: Miejscowość Huszlew znalazła się później wśród dóbr nadanych przez Władysława Jagiełłę - Janowi Nassucie. Na początku XVII w. Huszlew znajdował się w rękach Mleczków i stanowił jedną z ich siedzib. W roku 1666 dobrami władał Wojciech Emeryk Mleczko - starosta mielnicki i łosicki, a od 1675 roku wojewoda podlaski. Po bezpotomnej śmierci Wojciecha Mleczki dobra huszlewskie przeszły na Izabellę Mleczkównę, podkomorzankę drohicką, żonę Krzysztofa Szujskiego. Ostatnimi właścicielami Huszlewa w latach 1726-1944 byli Woronieccy, książęta herbu Korybut. Mieszkańcy wsi należących do gminy Huszlew wielokrotnie stawali w obronie Ojczyzny, w czasie najazdu szwedzkiego w XVII w., w powstaniach listopadowym (1830) i styczniowym (1963) oraz w czasie drugiej wojny światowej (1939-1945). Podczas okupacji niemieckiej rejon Huszlewa był terenem ożywionej działalności oddziału partyzanckiego 34 Pułku Piechoty AK mjr Stefana Wyrzykowskiego ps. "Zenon". Około 3 km od Huszlewa miała miejsce słynna bitwa, podczas której partyzanci zlikwidowali niemiecką ekipę radiolokacyjną. 24 stycznia 1944 r Niemcy aresztowali w Huszlewie i wywieźli 126 osób. Część z nich potraktowano jako zakładników i skierowano do obozu na Majdanku. We wsi Liwki Włościańskie (około 2,5 km od Huszlewa) zachowało się kilka starych drewnianych chałup. Na  pd. od Huszlewa znajduje się pomnik z II Wojny Światowej, upamiętniający zwycięską bitwę oddziałów Armii Krajowej stoczoną z Niemcami 30 kwietnia 1944.

Najcenniejszym zabytkiem Huszlewa jest zespół dworsko-parkowy Woronieckich, składający się z dworu, rządcówki, lamusa i chlewni. Zbudowany na przełomie XVIII i XIX w., zdewastowany w 1945 r., został odrestaurowany w roku 1960. Na zespół dworsko – parkowy składają się: klasycystyczny dwór murowany z cegły i tynkowany, pochodzący z przełomu XVIII i XIX wieku, częściowo podpiwniczony, na rzucie prostokąta. Dach czterospadowy pokryty gontem. Parterowy, z piętrową częścią środkową, z portykiem od frontu i ryzalitem od tyłu. Dwukondygnacyjny ryzalit elewacji ogrodowej zwieńczony jest pełnym belkowaniem z prostą attyką. Całość obiektu rozczłonkowano prostokątnymi otworami okiennymi. Portyk o dwóch parach kolumn toskańskich wieńczy trójkątny fronton z okulusem. Wejście zamknięte jest półkoliście w obramieniu, nad nim przebito okno. Skrajne osie elewacji ujmują boniowane pilastry. Wnętrza posiadają dwutraktowy układ z sienią pośrodku i klatką schodową, za którą znajduje się salon o ściętych narożnikach. Obecnie własność prywatna. Rządcówka z ok. 1865 r. wybudowana z cegły na zaprawie wapiennej przez Jeremiego Korybuta Woronieckiego w stylu eklektycznym. Parterowa, podpiwniczona, nakryta została dwuspadowym dachem. W elewacji frontowej, szczytowej i tylnej wpisano prostokątne otwory drzwiowe i okienne w tynkowanych płaskich opaskach. Na skrzyżowaniu dróg z Leśnej Podlaskiej do Łosic znajduje się kolejny zabytek, zespół kościoła parafialnego. W jego skład wchodzą organistówka, wikariat, plebania, kostnica, dzwonnica-brama i kościół p.w. św. Antoniego-Padewskiego. Pierwszy kościół powstał około roku 1666, kiedy to Anna Maria z Opalińskich i Wojciech Emeryk Mleczko ufundowali pierwszą drewnianą świątynię, która w 1700 roku przeniesiona została do Mostowa. Kolejny drewniany kościół zbudowano w 1705 lub 1735 roku, staraniem Anny z Wyrozębskich i Franciszka Korybut-Woronieckiego. Niestety w 1858 roku uległ całkowitemu spaleniu. Po tym wypadku w latach 1859-1867 zbudowano obecny kościół murowany. Jego fundatorem był Jeremi Woroniecki. Świątynia ulokowana została na planie zwartego prostokąta z wydzielonym wewnątrz pasem chóru muzycznego wspartego na ceglanych słupach, prezbiterium oraz dwoma kaplicami. Obiekt nakryto trójpołaciowym dachem z więźbą krokwiowo-stolcową. Jego fasadę wschodnią ujęto po bokach dwuskokowymi skarpami zwieńczonymi dekoracyjnym szczytem. Ostrosłupowy, główny portal świątyni poprzedzony trójstopniowymi schodami, ujęty został po bokach skarpami. Zachowało się bogate wyposażenie z XVII i XVIII wieku. W południowo-zachodniej części zespołu kościelnego w Huszlewie znajduje się wikariat z początku XX w. Wybudowany został na planie wydłużonego prostokąta ok. 1930 roku. Obiekt ten to konstrukcja drewniana z podmurówką z cegły i podwaliną. W zachodniej frontowej elewacji ganek wsparty na czterech słupach. Ostatnim zabytkiem sakralnym jest neobarokowa brama cmentarna, wybudowana ok. 1860 roku. Półkoliste arkady oparte są na kwadratowych filarach nakrytych stożkowymi daszkami i zwieńczonych profilowanym gzymsem. Współcześnie wykonano metalowe skrzydła bram, które zamykają bryłę w całość, oddając w pełni charakter tej XIX-wiecznej budowli. Na cmentarzu parafialnym spoczywają polegli w 1946 roku pod Kiełbaskami partyzanci Armii Krajowej. Ponadto w gminie znajduje się drewniana cerkiew unicka w Makówce z 1701 r., obecnie kościół rzymsko-katolicki pw. Zwiastowania NMP. Do zabytków zalicza się również drewniany dwór w Kownatach z I poł. XIX w., otoczony parkiem oraz murowany dwór w Bachorzy z poł. XIX w., otoczony parkiem krajobrazowym.