Jednostki samorządowe
Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego w Warszawie
URZĄD MARSZAŁKOWSKI WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO W WARSZAWIE
Dane teleadresowe: ul. Jagiellońska 26, 03-719 Warszawa
tel. (+48 22) 5979-100, fax (+48 22) 5979-290
e-mail: urzad_marszalkowski@mazovia.pl
Strona www: www.mazovia.pl
Powierzchnia: 35,6 tys. km2
Liczba Mieszkańców: 5,2 mln
Położenie geograficzno-przyrodnicze: Województwo mazowieckie, położone na terenie Niżu Środkowopolskiego w Krainie Wielkich Dolin charakteryzuje się zmiennością krajobrazu. Przede wszystkim tworzą go doliny rzek, zarówno Wisły, Bugu, Narwi i Pilicy, jak i ich dopływów Wkry, Bzury, Wilgi, Jeziorki, Świdra, Skrwy, Omulwi, Płodownicy, Liwca czy Rządzy. Na wartość przyrodniczo-krajobrazową województwa składają się ponadto tereny, w których swój ślad pozostawił lodowiec w postaci różnej wysokości i kształtu wzniesień morenowych (np. w powiecie mińskim) oraz licznych jezior w rejonie Łącka i Gostynina. Podobnie jak większość obszaru Polski, Mazowsze ma klimat umiarkowany – pośredni między kontynentalnym a atlantyckim. Latem temperatury sięgają +20°C, zimą spadają poniżej 0°C.
Mazowsze może poszczycić się kompleksami leśnymi, określanymi mianem puszczy. Są to m.in. Puszcza Kampinoska, będąca parkiem narodowym, Puszcza Kozienicka– dziś Kozienicki Park Krajobrazowy, Puszcza Bolimowska (Bolimowski Park Krajobrazowy) i Jaktorowska. Nazewnictwo puszczańskie pozostało także w odniesieniu do Puszczy Stromeckiej, Kamienieckiej i Łochowskiej – obecnie znajdujących się w granicach tzw. obszarów chronionego krajobrazu, a także Puszcz Pilickiej i Kurpiowskiej (projektowane parki krajobrazowe i obszary Natura 2000) oraz Puszczy Białej (obszar Natura 2000). Wśród puszcz i lasów wyznaczone zostały rezerwaty przyrody, które chronią ekosystemy leśne, ostoje i siedliska przyrodnicze – roślin, zwierząt i grzybów. Najcenniejsze przyrodniczo obszary objęte są różnymi formami ochrony prawnej: od parku narodowego (1), poprzez Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 200 (9), rezerwaty przyrody (174), parki krajobrazowe (9), kończąc na obszarach chronionego krajobrazu (28).
Województwo mazowieckie zajmuje obszar 35,6 tys. km2, co czyni je największym w kraju. Jednocześnie należy do najbardziej zróżnicowanych wewnętrznie województw w kraju. Tworzą go: aglomeracja warszawskaz największym miastem w kraju – stolicą Polski – Warszawą, która pełni nie tylko dominującą rolę społeczno-gospodarczą, lecz także funkcję ważnego dla Europy węzła transportowego oraz część województwacharakteryzująca się wskaźnikami rozwoju ekonomicznego poniżej średniej krajowej.
Mazowsze posiada największy wśród województw potencjał ludnościowy. 85 miast, 42 powiaty, 314 gmin i ponad 9000 wsi zamieszkuje łącznie prawie 5,2 mln osób, w tym 3,4 mln w miastach, natomiast na obszarach wiejskich 1,8 mln. Liczba ludności Warszawy wynosi ponad 1,7 mln, co stanowi 33% ludności całego województwa. Największe miasta regionu poza Warszawą, to: Radom, w którym mieszka 227 tys. osób, Płock – 127 tys., Siedlce – 77 tys., Ostrołęka – 54 tys. oraz Ciechanów – 46 tys. obywateli.
Średnia gęstość zaludnienia w województwie mazowieckim wynosi 145,9 osób na km2 i jest większa od średniej krajowej, która wynosi 122 osoby na km2. Na tle Europy Polacy są społeczeństwem młodym (połowa nie ukończyła 33 lat), dobrze wykształconym, o silnym zmyśle przedsiębiorczości i kreatywności. Dotyczy to szczególnie ludności Mazowsza.
Mazowsze leży niedaleko od stolic europejskich. Od Paryża czy Londynu, dzieli je zaledwie nieco ponad dwie godziny lotu samolotem, ponad godzinę – z Berlina. Rozbudowana sieć częstych połączeń lotniczych oraz kolejowych do głównych stolic Europy czyni Mazowsze i Warszawę łatwo dostępnymi.
Mazowsze to dobry pomysł zarówno na weekend w krajobrazie, który tak poruszył wyobraźnią wielkiego romantycznego kompozytora Fryderyka Chopina, jak i na miejsce dla prowadzenia interesów. To także okazja zetknięcia z fascynującą polską kulturą, posłuchania jazzu w warszawskich klubach, a także spróbowania specjałów polskiej kuchni.
Gospodarka, przemysł, rolnictwo, inwestycje: Mazowsze było i nadal jest liderem polskich przemian. Województwo rozwija się najszybciej w Polsce i przyciąga najwięcej inwestycji zagranicznych. To region najbogatszy w kraju, który ma największy wkład w tworzeniu polskiego PKB. W żadnym innym regionie kraju transformacja nie była tak szybka i tak udana. Przemysł województwa odznacza się dużym zróżnicowaniem branżowym, co czyni go mniej zależnym od wahań koniunkturalnych na rynku krajowym i zagranicznym.
Dominującą rolę odgrywa przemysł rolno-spożywczy (ze względu na obszar i wielkość produkcji rolnej) oraz petrochemiczny (największa w kraju rafineria w Płocku). Poza tym ważne są – przemysł energetyczny, chemiczny i elektromaszynowy. Cechą charakterystyczną mazowieckiego przemysłu jest szybki rozwój nowoczesnych innowacyjnych branż, jak usługi finansowo-ubezpieczeniowe, telekomunikacyjne, informatyczne, przemysł farmaceutyczny czy elektroniczny. Na Mazowszu zarejestrowanych jest 649 354 firm, w tym z udziałem kapitału zagranicznego jest 23 502 (dane z 2008r.).
Województwo mazowieckie charakteryzuje się największym eksportem i importem w kraju. Blisko połowa wartości w obydwu dziedzinach jest udziałem właśnie mazowieckich przedsiębiorstw. Głównymi partnerami regionu w tym zakresie są kraje Unii Europejskiej.
Do lokowania inwestycji na Mazowszu zachęca przede wszystkim wielkość rynku regionu i całego kraju oraz strategiczne dla działalności produkcyjnej i usługowej położenie. Istotnym powodem jest także dobra infrastruktura komunikacyjna (sieć dróg i kolei oraz międzynarodowy port lotniczy Okęcie, a niebawem drugi – Mazowiecki Port Lotniczy Warszawa-Modlin) oraz dobrze wykształcona kadra pracownicza. 14 proc. mieszkańców regionu stanowią osoby z wyższym wykształceniem, zaś 30 proc. - ze średnim. Jest to zasługą działających w województwie wyższych uczelni (19 publicznych oraz 91 niepublicznych). Do najważniejszych należą: Uniwersytet Warszawski, Politechnika Warszawska, Szkoła Główna Handlowa i Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.
Poza aglomeracją warszawską region ma charakter rolniczy. Użytki rolne zajmują około 65 proc. powierzchni województwa (13 proc. terenów rolnych Polski). Mazowsze jest zagłębiem ogrodnictwa i sadownictwa. Około 30 proc. owierzchni polskich sadów znajduje się na Mazowszu, co stanowi ponad 40 proc. krajowej produkcji owoców. Ponad połowa jabłek i jedna czwarta truskawek jest wytwarzanych w województwie mazowieckim. Mazowsze jest również wiodącym producentem warzyw i drugim co do wielkości producentem zbóż w Polsce. Województwo mazowieckie to także lider produkcji mleka, a silną jego stroną jest również produkcja mięsa. Mając na względzie ochronę środowiska naturalnego, na Mazowszu kładzie się duży nacisk na zrównoważony rozwój regionu. Wynikiem tych starań jest szybki wzrost produkcji ekologicznej. Na obszarze województwa znajduje się już ponad 1000 gospodarstw ekologicznych.
Historia, dziedzictwo i kultura: Od wielu wieków Mazowsze jest centralną dzielnicą, a od czterech stuleci – siedzibą stolicy Polski. Z Mazowszem związane są najważniejsze wydarzenia z historii Polski.
„Geografia polski ponosi winę za jej dzieje. Zamknięta jak w pułapce w środku Niziny Północnoeuropejskiej, pozbawiona naturalnych granic prowadziła z Niemcami i Rosja nierówną walkę o przetrwanie” – pisał brytyjski historyk Norman Davies w swojej książce „Boże igrzysko. Historia Polski.” Słowa te dotyczą szczególnie historii Mazowsza.
Ziemie mazowieckie wchodzą w skład terytorium Polski od X w., od czasów księcia Mieszka I. Ten władca państwa Piastów ze stolicą w Gnieźnie przyjął w 966 r. chrzest - Polska znalazła się w kręgu cywilizacji zachodnioeuropejskiej i alfabetu łacińskiego. Mazowsze nie należało wówczas do najważniejszych dzielnic kraju. Wielka polityka dynastii Piastów koncentrowała się najpierw wokół Poznania, a później Krakowa.
W 1526 r. wszystkie ziemie wchodzące w jego skład weszły do Korony i znalazły się pod panowaniem dynastii Jagiellonów. Dla Polski był to „złoty wiek”. XVI – wieczna Rzeczpospolita Obojga Narodów była unią dwóch państw: Polski (Korony) i Litwy. Wykształcił się wówczas szczególny w Europie ustrój polityczny – demokracja szlachecka, z duża ilością swobód dla szlachty i obieralnym monarchą. Stan szlachecki był w Polsce wyjątkowo liczny (10 proc. wszystkich obywateli), a ostoją drobnej szlachty było zwłaszcza Mazowsze. Region korzystał z położenia na skrzyżowaniu szlaków handlowych, zwłaszcza na intratnym handlu zbożem.
Dzięki centralnemu położeniu Mazowsze zaczęło także pełnić funkcje administracyjne. W XVI w. w Warszawie zaczęły zbierać się sejmiki: zjazdy szlachty. W 1596 r. król Zygmunt III Waza przeniósł siedzibę dworu królewskiego z Krakowa do Warszawy. W XVIII w. w stolicy mieszkała już połowa ludności Mazowsza.
W wyniku zaboru ziem przez sąsiadów w 1795 r. Polska znikła z mapy Europy. Mazowsze znalazło się pod panowaniem Prus i Austrii. W 1807 r. na mocy traktatu Napoleona z Rosją z części Mazowsza powstało Księstwo Warszawskie. W 1815 r. mazowieckie ziemie weszły w skład Królestwa Polskiego i znalazły się pod panowaniem Rosji. Po klęsce kolejnych powstań narodowych (1830 – Listopadowe i 1863 – Styczniowe) odrębność Królestwa uległa całkowitej likwidacji. Warszawa i całe Mazowsze pozostały ostoją polskości i miejscem gdzie kształtowała się współczesna polska tożsamość.
Jako niepodległe państwo Polska wróciła na mapę Europy w 1918 r. W 1920 r. w bitwie pod Radzyminem, zwanej także „cudem na Wisłą”, polskie wojska zatrzymały posuwającą się na zachód armię radziecką. W tym czasie Mazowsze i Warszawa rozwijały się dynamicznie. W latach 1918 – 1939 liczba ludności w regionie wzrosła o 70 proc. Szczególnie szybko rozwijała się Warszawa, pełna uroku i elegancji. Podobnie jak inne regiony Polski, Mazowsze zamieszkiwała ludność niejednorodna: w ówczesnej Polsce 1/3 obywateli stanowiły mniejszości etniczne.
1 września 1939 r. Polskę zaatakowały hitlerowskie Niemcy, a 17 września – ZSRR. Zniszczone w wyniku bombardowań Warszawa oraz Mazowsze znalazły się pod okupacją niemiecką. W Warszawie stworzone zostało getto dla ludności żydowskiej, a w Treblince – obóz zagłady. Setki Polaków zginęło w więzieniu na Pawiaku lub zostało wywiezionych do niemieckich obozów koncentracyjnych. Po Powstaniu Warszawskim w 1944 r. Warszawa została niemal zrównana z ziemią. Skala wojennych zniszczeń była tak wielka, że zastanawiano się, czy będzie możliwie odtworzenie stolicy Polski w tym mieście.
Po II wojnie światowej Polska stała się krajem zależnym od Związku Radzieckiego. Na Mazowszu ulokowano wiele fabryk, m.in. Hutę Warszawa i Petrochemię w Płocku. Region wzmocnił swoją pozycję centralnego regionu Polski, zachowując zarazem rolniczy charakter i unikając uprzemysłowienia na duża skalę.
W 1989 r. oczy świata znów skierowały się na Warszawę. W wyniku zapoczątkowanej przez „Solidarność” pokojowej rewolucji odbyły się obrady „Okrągłego stołu”. W ich efekcie w Europie skończyła się zimna wojna, a w krajach środkowoeuropejskich powstały demokratyczne rządy. Dzięki rozpoczętym przez „plan Balcerowicza” reformom Polska stała się krajem gospodarki rynkowej. W 1999 r. Polska stała się członkiem NATO, współtworząc światowy system bezpieczeństwa a od 2004 r. jest członkiem Unii Europejskiej.
Mazowsze szybko wykorzystało szanse wynikające z historycznych przemian i zostało liderem transformacji politycznej i gospodarczej. Pozostając najważniejszym administracyjnie regionem Polski, jest dziś zarazem dla wielu przybyszów miejscem pierwszego kontaktu ze współczesną Polską.
ul. Jagiellońska 26
03-719 Warszawa
tel. (+48 22) 5979-100
fax (+48 22) 5979-290
e-mail: urzad@wrotamazowsza.pl
w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013.